ONDERTV.ORG

​​​​COVİD-19 pandemisinin ilk gününün ilk günlerini yaşadık
üçün müstəsna xidmətləri olan müəllimlərə ithaf edirəm.

Kiçik ağ lövhəni avtobus dayanacağındakı oturacağa söylekədi, ağzındakı maskesini çənəsinin adına keçirib ilıq mart havasını ciyərlərinə çəkdi. Avtobusda nəfəs almağa da qorxurdu, elə indi də ciyərdolusu nəfəs almağı ürəyinə xof saldı: "Bəlkə havada da var?". Maskanı gözünün yerine qədər dartdı, metal hissəni burnunun qıraqlarına tərəf əydi. Lövhəni götürüb dayanacaqdan yenicə çıxmışdı ki, 5-ci sinif şagirdi Eldar qarşısında dayandı. Uşağın qəfil peyda olması onu səksəndirdi: "İlahi, bu uşaq yerdən çıxdı, göydən düşdü?".
- Lalə müəllimə, lövhəni mən aparım verin.
- Eybi yox, özüm apararam - desə də, ürəyində Eldarın gəlişinə sevindi.
Dayanacaqdan ev sürüsü vardı ve rahatsız edici bir yaradaydı. Yol boyu ötüb-keçənlərin qəribə nəzərlərlə baxması, bu baxışların yaralayacağı rahatsızlık da kendi yerinde.
Eldar sevgini müəllimənin əlindən alıb cəld hərəkətlə başının üzərinə qaldırdı, sağ əliylə bir tərəfindən tutuş sol əliylə burnunu sildi, sonra da hayxırıb tüpürdü. Uşağın bu hərəkəti gözündən yayınlanmadı. уvvəllər belə şeylərdən iyrənən deyildi. İndi isə Eldarın ara-sıra öskürməsi, dil altdan yuxarı qatlayıb burnunun suyu yalaması Lalənin ətini ürpəşdirdi. "Nə bəlaya düşdük. Mən ki bu qədər vasvası dedim. Belə getə, hamı bir-birindən iyrənəcək. Amma yox, deyirlər, uşaqlar yoluxmur, əşşi adi qripdir, onnan deyil. Aaa nə danışan, axşam dediler ki, uşaklar təhlükəli daşıyıcılardı. Vallah, yaxşı ki, məktəblər bağlandı". Eldarın ard-arda düzleştirilmiş sualları biriktiren Lalənin öz-özüylə dialoqu bir xeyli uzanacaqdı.
- Müəllimə, məktəb ge açılacaq? Deyirlər, dərslər televizyonla bir bilgisayar olabilir mi? Nənəm deyirdi ki, sentyabra kimi məktəb olmayacaq, düzdür?
- Çevrimiçi ortamdayken çok sevdiğimi ve gördüğümü gördüm. Ne kadar açılacağı bilinecek.
- Müəllimə, bizim ev bilgisayarımızı kullanabilirsiniz.
- Eybi yox, telefonla daxil olarsan.
Qəsəbənin palçıqlı küçələrini doğumu arxada qoyub kirayə qaldığı evin darvazasına çattı. Eldara təşəkkür edib həyət qapısını astaca araladı. Heç vaxt bağlı olmayan qapı cırıldayan kimi həyətdəki kiçik otaqların pəncərələrində pərdələr aralanır, kirayənişinlərin baxışları gələn adamı sonadək izləyirdi. Bu həyətin qəribə pəncərə ünsiyyəti vardı. Yığcam bir karvansaranı xatırladan həyətin baş tərəfində kürsülü ev, sağ ve sol tərəflərdər için kirayəçilər için tiklenmiş kiçik otaqlar pəncərə bir-birindən "hal-əhval tutur", baxışlarıyla " söhbət edirdilər". Qəsəbə məktəbindəki vakant yeri kazıldığı gündən bu evdə qalırdı. Ev sahibi Şəfi karadinməzin, adamayovuşmazın korundu. Göz götürüp bir kirayəçinin üzünə baxmazdı. Kiralamanın gecikmiş olması durumunda, kullanımın ustalıkla kullanılması edirdi. Məleykə həyətdə bir səs-küy salırdı ki, gəl görəsən. Şəfi kişi bu ağır təbiəti ilk vaxtlar Lalədə xoş təəssürat yaratsa da, sonra xozeyinini daha dəqiq tanımaya başladı. Həyətdəki kirayəçilərdən öyrəndi ki, Şəfi sələmə pul verir, qəsəbədə "Sələmçi Şəfi" kimi tanır. Hər səhər yaxınlıqdakı çayxanaya gedir, orada müştərilərini gözləyirdi. Bəzi çok daha fazlasıdır. Həyətdə uzun-uzadı söhbətlər, ve içənlərin, "sənöl" vuranların, "mənölüm" deyənlərın miskin görkəmi, Şəfinin qoltuq cibindən bir qom pulu ehtiyatla çıxarıb barmaqlarını yalayaraq sayması hər d bu, sevimli bir epizoduna çevrimi için çok güzel bir tamaşanın kirayəçiləridir. Şəfi pul sayanda barmaqlarının beşini də elə iştahla yalayırdı ki, elə bil əlindəki pul deyil, içi bal ilə siləli, üzü qaysaqlı arıdır. Qonşuların bir-birilə münasibəti də soyuq idi. Hamı səhər durub işə gedir, axşam yorğun evə dönüşüb televizyon baxırdı. Pəncərələrin ünsiyyəti qonşulardan daha istiydi. Lalənin otağının sağında ortaya çıkması bir kadının yaşadığını gösteriyor. Birindət işləyirdi. Şənbə-bazar isə həyətdə paltar yuyur, səs salan uşaqlara təpinir, valideynləri qınayırdı: "Mən dövlət işleridə işləyirəm, axşam yorğun gəlirəm, bütün günü sizin kimi yüz adamla çənə-boğaz edirəm Barı bu xarabada usaqlarınızı dizinizin dibinə çəkin, mənim də qulağım dinc olsun. .Bəxtəvər kendinize, bütün gün həyətdə oturub qeybət qırırsınız". Dövlət idarəsində işlədiyini tez-tez xüsusi vurğuyla dediyinə görə Lalə onu öz ürəyində "İdarə xanım" adlandırırdı və qadın qonşuların qarasına söylənəndə "yenə İdarə xanım rəiyyəti cəzalandırır" deyirdi. Darvaza tərəfdəki otaqda yaşayan gənc ailənin başçısı hansısa toplanan xidmətçi işləyirdi, qadın isə çox fağır bir kənd qızıydı. "İdarə xanım" həyətə çıxıb küfr ve qarğışlarını yağdıranda uşaqların yumşaq yerinə döyə-döyə onları otağa salır, qapını arxadan bağlayırdı ki, səsi eşitməsin. Lalənin ancaq həyətdəki tələbə qızlarla sözü tuturdu.
 
***
Harika kətilin üstünə qoyub divara söylekəmişdi, yazı masasını düz lövhənin qarşısına çəkmişdi ki, yazılar noutbukun kamerana aydın düşə bilsin. İşi yalnız kendi kendine yetse de vardı ki... Şagirdlərin və müəllimlərin də "Virtual məktəb"lə bağlı çətinliklərini o həll edirdi. Telefonu şaşırttı. Uşakların, müəllimlərin sualları, valideynlərin yerli-yersiz müdaxilələri və daha nələr, nələr... Bir də görürdü ki, dərsin ortada şagirdlərdən birinin atası əyilib monitördan ona baxır, yaxud nənə uşağın telefonu alıb dişinin dibindən çıxanı, ağzına gələni, gözünə görünəni mikrofona qışqırır : "Niyə dərsi birinci Aynurdan soruşursan? O mənim nəvəmdən artıqdır?". Yaxud da gənc bir evdar xanım geyinib-kecinib, üz-gözünü də bəzəyib dayanıklı monitörün o üzündə və gül ağzını açar: "Eldara asan sual verirsən, cavab verəndə də tərifləyirsən, bəs mənim uşağıma niyə çətin sual verirs ən? Ona sualın cavabını bu da bilirdi? ". Di gəl bakım öyc elə, yola çıkın. Hələ dərsdən sonra votsapa yazılanlar, qruplarda valideynlərin bir-birini qırması...
Bir dəriqətçilərin təsirinə düşmüş gənc müəllimin mesajları. Dərsi yeni bitirmişdi ki, mesaj geldi. Ah idi. Söhbətə giriş, bir hansısa ayətullahdan sitat gətirmişdi. Əslində, pis oğlan dedi. Gözlərində də məhrəm hisslər sezilirdi. Bəlkə də sevirdi, ancaq sevgisini etiraf etmək üçün uzun-uzadı, "hikmətli" müqəddiməni başa çatdıra bilmirdi. Lalə də ona biganə dedi. Onun hakında düşünürdü. Bəzən düşünmecələrində onu Şərqin, özünü isə Qərbin tipikləşmiş obrazları kimi görürdü ve bu uçurumun arasında körpü salmağın müşkülə çevrilməsi ümidsizlik yaradır. Düşünürdü ki, Şərq batını öyrənir, mənəvi aləmin sehrinə düş, bütün varlığı ilə içdən qopur ve birbaşa göylərə uçurur, dəryalara dalır, bəzən yüksək qanad çalır, bəzən də dərin qatlardaür bu düşüncenin gerçekleştiği yer, bir görünümdür. Beləliklə, Şərq düşüncəsi elə Şərqin özünün də yerləşdiyi dünyadan uzaqlaşır. Gerçek şu ki, bütün maddiyatta akstar, her şeyin üzərində tapır, beləliklə, dərk etdini sübut edə bilir, öyrəndiyini öyrədə bilir, tətbiq edə bilir, inandıra bilir. Elə virusu da Şərq ideologiyada, Qərb isə laboratuarda hazırlıyor. Muhtemelen ona güveniyorsun, bu oğlanın vaxtsa dərviş olub guşənişinliyə çəkiləcək, realliqdan tamamilə uzaqlaşacaq. Bəzən də düşünürdü ki, onu bu şekilde döndermək, derinliğin qırağından geri kaytarmaq üçün sevgi yetərlidir. Bu gün tamam oldu. Onun iletileri, Zəngləri Lalənin yansımasını dərslərə, şagirdlərə cəmləməsinə mane edecekti. Gözlərini telefona zilləyib bir qədər düşündü, gicgahlarını ovuşdurdu, sonra isə... Artıq gənc müəllimin nomrəsi kara siyahıda idi, bloka atıldı.
Bir də qəriblik, kəndin, bacı-qardaşın, ata-ananın həsrəti. Her gün telefonla ilgili olarak, görüntülü olarak görüntülü olarak bu aramanın yansısına su bilmirdi.
 
***
Pandemiya kiçik insanlarını yaxınlaşmaya başladı. Bu vaxta qədər olan soyuqluq əriyir, kirayəçilər, ev sahibləri bir-birini daha yaxından tanınırdı. Hər gün televizyon sosyal məsafə deyib qışqırsa da burada mənəvi məsafələr daralırdı. Heç kim darvazadan bayıra çıxmır, SMS icazə alıb şəhərə gedənlər yeni ve xoş olmayan xəbərlərlə qayıdır, ölkəni gəzən bütün şayiələr, söz-söhbətlər bu həyətə də öz inc ə qədəmlərini qoyurdu. Şəhərlərə, rayonlara giriş-çıxış bağlanıldığında tələbə qızlar evə gedə bilmişdilər, üzlərində narahatlıq, həyəcan vardı. Gənc ailənin halı Uşaqların üzündəki kədərdən məlum idi. Atanın işlədiyi restoran yapısıydı. Tez-tez həyətə çıxıb siqaret çəkir, siqaretin kötüyünü dişiylə sıxır, çeynəyirdi. Elə bil hər şeyin intiqamını tütünlə dolu kağz bükümündən almaq istəyirdi. Sonra da şifreli divara basıb yarımçıq söndürür, kalan hissini yenidən qutuya qoyurdu. "İdarə xanım" hamıyla küsülü olduğu için həyətə yığışıb söhbət edən qonşulara yaxınlaşa bilmir, kənardan həsədlə baxır, bəlkə də içində özünü qınayırdı. Gərgin rejimdə çalışan bir Lalə idi, bir də ev yiyəsi Şəfi, Sələmçi Şəfi... Ayrı vaxt ağır oturub batman gələn Şəfinin hərəkətlərində bir tələskənlik, səbirsizlik görünüyordu. Her gün getdiyi çayxana işləmədiyindən bütün müştəriləri həyətdə qəbul edir, saatlerle səsini başına telefonla danışır, "pulun üstünü gətir", "pulun belirlenen qaytar" kimi qəribə sözlər deyir, gah da "devalvasiya olacaq" deyə -özünə gileylənirdi. Şəfi həm də pandemiye inanmayanlar krupuna yardım idi. İnanlara gülür ələ salırdı. Deyirdi ki, o yaşmağım ağzıma yaxın gətirmərəm, südəmər buzov deyiləm ki, maa buruntax verələr. Her gün SMS'i taşımak, artık Məleykəni də yandan alıb harasa gedirdi. Lalə bir dəfə istəmədən ərlə arvadın söhbətinə qulaq müsafiri olmuşdu ve anlamışdı ki, onlar her gün banka gedib manatı dolara dəyişirlər. Bir süre sonra görüldü ki, kurumsallaşmış xidmətçi işləyən qonşu Şəfiyə yalvarır ki, ona da faizlə pul verebilirsin. Şəfi də "bir qəpiyim də yoxdur deyib" ve-aman edir. Lalə bütün bunları yaşadığını, işlədiyi kiçik otağın pəncərəsindən gördüğünü gördü. Bir gün yenə elə həmin pəncərədən gördüm ki, Şəfi telefonla danışır, ancaq sürəkli öskürək yeteneklerine imkan vermir, nəfəsi kəsilir, sözləri boğazına tıxanır.
 
***
Gecənin bir aləmi həyətdən gələn səsə oyandı, otağının divarlarında mavi, kırmızı, sarı işıqların fırlatıldığı görüb qorxdu, gözlərini ovuşdurub pəncərəyə baxdı,dan qalxıb pərdəni araladı. Otaqda rəqs edən işıklar həyətdəki Təcili yardım maşınından düştü. Ağ sellofandan birleştirilmişzon geyinmiş, qoruyucu eynək vergilendirilmiş, tibb işçilərinin görkəmi geənin tənhalığında, maşının oyun işlerinde dəhşətli bir vahimə saçırdı. Elə bil başqa planetdən gəlmişdilər, Şəfini aparırdılar. Ona elə gəldi ki, həyətdəki maşın deyil, yadplanetilərin hava gəmisidir. Şəfinin uzandığı xərəyi hava gəmisinin arxa qapısından içəri qoydular, Məleykə isə yan qapıdan uçan boşqaba mindi. Maşın həyətdən çıxıb küçədə dayandı, sürücü düşüb darvazanı bağlandı ve işıklar da, səslər də bir ve yox oldu. Həyətin sükuta bürünmüş qaranlığı Laləni elə bil yuxudan ikinci dəfə oyatdı, sanki yenidən izinli ki, gələnlər yadplanetlilər deyil, tibbləridir və Şəfi ilə Məleykəni aparan değişen boşqab deyil, ambulanstır. Elə o məqamdaca ağlına ilk gələn fikir bu oldu ki, Şəfi virüsa puldan yoluxdu.
Ertəsi gün pəncərələr də bir-birinə şübhəylə baxırdı. Günahkar adamlar kimi göz-gözlemlediler, baxışlarını yayındırdılar. Pərdələr göz qapağı kimi enib-qalxır, şüşə bəbəklər utancaq baxışlarını yerə dikirdi.
Çok ağır ağır zənbillərini sürüyə-sürüyə heç kimlə xudahafizləşmədən həyəti tərk etdilər. Gənc ailə də gözə dəymirdi, yəqin, rayona getmişdilər.
İki gün sonra ambulans yenə gəldi, "İdarə xanım"ın qoluna girib maşına əyləşdirdilər. Tibb bacısı Lalədən də yaxma götürdü, cavab gələnə qədər evdən çıxmamağı tapşırdı.
 
***
Həyətdə sükut mələyirdi. Lalənin pəncərəsindən nigaranlıq asılmışdı, elə ürəyindən də... Tibb bacısının tapşırığına əməl edirdi, evdən çıxmırdı. Başqa ərzaqları olsa da çörək yox idi. Əvvəl istədi qonşuluqda yaşayan Eldarı çağırıb çörəyə göndərsin, sonra düşünülmüş ki, kuşun özü xəstə olar uşağı da yoluxdurar. Səhərlər peçenye ilə çay içir, nahar ve şam yeməkllərini makaronla, vermişellə yola verirdi.
Dərslər isə davam edirdi. Tarıma çəkilmiş əsəblərini uşaqlardan gizlətməyə çalışsa da alınmırdı. Gözü telefonunda qalmışdı, analizin cavabını gördü.
Dərsin şirinndə pəncərədən süzülən günəş şüaları masanın üzərindəki herkesin oynadığı oynadı. Mesaj: "Hörmətli LALƏ BƏXTİYAROVA. Sizin 17.03.2020-ci il tarixində COVİD-19 ilə bağlı olarak verdiniz analizin nəticəsi NEQATIVDİR, virus aşkar edilmədi".
 
22.12.2020
© Müəllif hüquqları korunur! Daha fazla istifade edin ve istinad mütləqdir!​​​​